Black Death (1348-1350)

James le Palmer (1360-1375)
Plague victims blessed by priest

Ηταν η πιο θανατηφόρα πανδημία που χτύπησε την Ευρώπη και άφησε σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα εκατομμύρια νεκρούς σε σημείο να μειωθεί σημαντικά ο πληθυσμός της και να προκληθούν αργότερα σημαντικές κοινωνικές ταραχές και ανακατατάξεις. Υπολογίζεται να εξοντώθηκε το 1/4 με 2/3 του πληθυσμού της Ευρώπης χτυπώντας αδιάκριτα πλούσιους και φτωχούς. Μεγάλο πλήγμα δέχτηκαν τα μοναστήρια όπου κατέφευγαν οι άρρωστοι για θεία προστασία ή για θεραπεία ή ανακούφιση, μια και πολλά μοναστήρια περιέθαλπαν γενικά αρρώστους εκείνη την εποχή.

from 14th cent. manuscript

Επίσης, επηρρεάστηκε και δραματικά η τέχνη στρεφόμενη γενικά προς το μακάβριο με τα μοτίβα danse macabre, memento mori, vanitas, κλπ που τα έχω παρουσιάσει και τα παρουσιάζω εκτενέστατα, τον περίφημο πίνακα Triumph of Death του Bruegel, τα έργα των Holbein, Hans Baldung Grien, κλπ.

Illustration of the Black Death
from the Toggenburg Bible (1411)

Η αρρώστια πιθανότατα ήταν η βουβωνική πανώλη μαζί με τις συγγενικές της μορφές της πνευμονικής και της σηψαιμικής που προκαλούνται από το βακτήριο Yersinia pestis. Ηρθε δε από την Ασία μέσω των ποντικιών των καραβιών και μεταδόθηκε ραγδαία από τους ψύλλους τους που ξένιζαν και τους ανθρώπους.

The Living Hurry Past the Dead:
The Black Death in Florence
1348 drawing by Marcello

Μην έχοντας καμιά επιδημιολογική γνώση, οι άνθρωποι βυθίστηκαν στις προλήψεις και τις διαδόσεις και είτε απέδωσαν την πανδημία σε εβραϊκή συνωμοσία που δηλητηρίαζε το νερό τους, οπότε ξέσπασε και μεγάλο κύμα αντισημιτισμού με μαζικούς θανάτους και θανατώσεις στην πυρά Εβραίων.

Επίσης, επειδή θεωρήθηκε ως οργή του Θεού, η ίδια δε η εκκλησία φάνηκε να είναι ανίκανη να την σταματήσει, χάνοντας έτσι το κύρος της, αναπτύχθηκαν και διαδόθηκαν διάφορα θρησκευτικά κινήματα αυτοταπείνωσης και αυτομαστίγωσης που γυρνούσαν σε όλη την Ευρώπη αλλά με τους ψύλλους που κουβαλούσαν το μόνο που πέτυχαν ήταν να διαδοθεί και άλλο η επιδημία.

Burrial of dead from Black Death
(unknown artist)

Ενδιαφέρον επίσης είχε και η στολή που φορούσαν οι γιατροί για να προστατευθούν από την αρρώστια όταν πλησίαζαν τους ασθενείς τους, η οποία βασιζόταν στην αντίληψη που είχαν τότε για τη φύση και τον τρόπο διάδοσης της αρρώστιας, όμως από τύχη παρείχε μια σχετική προστασία, πχ ο ολόσωμος μανδύας και η 100% κάλυψη του σώματος, προστάτευε από τα τσιμπήματα των ψύλλων, αλλά και τη μετάδοση των μικροβίων. Αλλά για αυτή τη μακάβρια αλλά και αστεία στολή θα μιλήσω εκτενέστερα στην επόμενη ανάρτηση.

Arnold Bocklin (1827 – 1901) Plague

In 1347, the Black Death struck.

This was a deadly plague that was carried by rats. It came from central Asia, and spread all over Europe. It hit populations already made weak by several years of famine. It killed millions of people.

The Black Death was the worst single catastrophe to hit mankind in thousands of years of history. In Britain, it killed between a third and a half of the entire population. The 'pestilence', as it was called at the time, killed both rich and poor alike and was very unpredictable. Some villages were completely wiped out, whilst other nearby villages might only lose a few people. Monks and priests, who attended the sick, were much more likely to die than the peasants themselves. Some people believed this was God punishing the wicked ways of the church.

Burning of Jews who were blamed for the Plague
Nuremberg Chronicle, by Hartmann Schedel (1440-1514)

People tried a whole variety of strange ways to try to protect themselves from the plague.

These included sitting next to blazing fires, and keeping windows and doors closed to keep out the wind. Some people known as flagellants believed the plague was God's punishment and travelled about whipping themsleves to beg forgiveness from God. It was believed the plague smells were absorbed through the skin. Therefore doctors would wear masks with sweet smelling herbs such as angelica in the long 'beak' part of the mask.

Flagellants during Black Plague
Nuremberg Chronicle, by Hartmann Schedel (1440-1514)

They also covered themselves head to foot in hood and robes. This did help but not for the reasons they thought. The long protective clothing (which was removed after visits) prevented them being bitten so often by the fleas that transmitted the plague. The death rate from the plague was erratic and ranged from twenty percent to one hundred percent. Between thirty and thirty-five percent of Europe's population disappeared. Plague returned several times, although it never killed as many people again, as the population had built up some immunity to the disease. However, these return visits killed enough people to stop the population recovering to previous levels for two hundred years.

Beaked plague doctor's clothing
one of many copies and reproductions
by the original 1656 engraving by Paul Fürst

The Black Death changed the whole of society in England.

Suddenly peasants were much fewer in number and could ask for higher wages. Many peasants who were tied to their holdings managed to make new agreements with their lords. If their lords would not agree they simply went elsewhere.

With many farms left without tenants many lords were keen to attract new peasants to farm them and offered higher wages to those who would take them on. Some lords tried to stop peasants leaving their land to work for higher wages elsewhere. They also tried to make laws that limited what a peasant could earn. However, these attempts generally failed and the number of tied peasants quickly fell. (Source)

In next post we see the grotesque Beaked plague doctor's clothing in details.