"Vanitas" in Still Life paintings.

Philippe de Champaigne (1671)

In the arts, vanitas is a type of symbolic work of art especially associated with Northern European still life painting in the sixteenth and seventeenth centuries, though also common in other places and periods. The word is Latin, meaning "emptiness" and loosely translated corresponds to the meaninglessness of earthly life and the transient nature of vanity.

Aelbert Jansz van der Schoor (1660)

Vanitas themes were common in medieval funerary art, with most surviving examples in sculpture. By the 15th century these could be extremely morbid and explicit, reflecting an increased obsession with death and decay also seen in the Ars moriendi, Danse Macabre and the overlapping motif of the Memento mori. From the Renaissance such motifs gradually became more indirect, and as the still-life genre became popular, found a home there. Paintings executed in the vanitas style are meant as a reminder of the transience of life, the futility of pleasure, and the certainty of death. They also provided a moral justification for many paintings of attractive objects.

Antonio de Pereda (17ος αι.)

Common vanitas symbols include skulls, which are a reminder of the certainty of death; rotten fruit, which symbolizes decay like ageing; bubbles, which symbolize the brevity of life and suddenness of death; smoke, watches, and hourglasses, which symbolize the brevity of life; and musical instruments, which symbolize brevity and the ephemeral nature of life. Fruit, flowers and butterflies can be interpreted in the same way, and a peeled lemon, as well as accompanying seafood was, like life, attractive to look at, but bitter to taste. (Wikipedia)

Adriaen van Utrech (1642)

Τα Vanitas είναι συμβολικά έργα τέχνης. Συνήθως είναι Νεκρή Φύση, σχεδόν πάντα με τουλάχιστον ένα κρανίο ή σκελετό, ή επικεντρωμένα στα άψυχα αντικείμενα και η τυχόν ανθρώπινη φιγούρα είναι τοποθετημένη σε δεύτερο πλάνο.

Pieter Claesz (?) (1625)

Μαζί με τα Danse Macabre και τα Memento Mori, με τα οποία συχνά αλληλεπικαλύπτονται θεματικά, διακηρύσσουν την ματαιότητα των επίγειων απολαύσεων και αγαθών, την παροδικότητα και το ευάλωτο της ζωής και την βεβαιότητα του θανάτου.

Pieter Claesz (1630)

Τα περισσότερα από αυτά τα έργα είναι του 16ου-17ου αιώνα. Εχω ήδη παρουσιάσει δυο τέτοια έργα από τον Juan de Valdés Leal

Pieter Claesz (1630)

Τα χρησιμοποιούμενα σύμβολα είναι συνήθως λουλούδια (συμβολίζουν την ζωή και τη νιότη), φρούτα που σαπίζουν ή έχουν μισοκαταναλωθεί, σαπουνόφουσκες (συμβολίζουν την αποσύνθεση και την παροδικότητα και ξαφνική εξαφάνιση αντίστοιχα), άδεια ποτήρια, κεριά, ωρολόγια και κλεψύδρες (συμβολίζουν τον χρόνο που περνάει και μας οδηγεί πιο κοντά στο θάνατο), νομίσματα, πλούτη και βασιλικές κορώνες (τα αγαθά της ματαιότητας), επίσης πεταλούδες, μουσικά όργανα, κλπ (τη ζωή ως αιθέρια και ευάλωτη ύπαρξη), κλπ.

Simon Renard de Saint André (1650)

Πολλά δε από αυτά βρίσκονται συνήθως «ατάκτως ερριμμένα» σαν σκουπίδια γύρω από ένα κρανίο που συνήθως δεσπόζει σε πρώτο πλάνο ή είναι και αυτό ατάκτως ερριμμένο, ανάλογα με τον συμβολισμό: η κυριαρχία του θανάτου όταν είναι το μόνο «τακτοποιημένο» αντικείμενο, ή η μετατροπή/υποβιβασμός της ζωής σε ένα άψυχο αντικείμενο ανάμεσα στα άλλα.

Simon Renard de Saint André

Η παρουσία κρανίου αποτελεί θέμα συζήτησης για το πόσο απαραίτητο είναι για την ερμηνεία ενός πίνακα ως Vanitas, γιατί υπάρχουν και πίνακες χωρίς κρανίο, αλλά με τα ίδια υπόλοιπα αντικείμενα σε παραπεταμένη θέση, που ερμηνεύονται και αυτά ως Vanitas. Δεν είναι απαραίτητο αυτά να ερμηνευτούν μόνο ως Memento Mori, ως σχετιζόμενα δηλαδή με το θάνατο, αν και θα μπορούσε συνειρμικά/διακειμενικά να γίνει κάτι τέτοιο.

Simon Renard de Saint André (17ος αι.)

Μπορούν να ερμηνευτούν και ως παροδικότητα της απόλαυσης και αξίας των υλικών αγαθών και αξιών, κάτι που το βλέπουμε πολύ έντονα στη σημερινή κοινωνία της συσσώρευσης, όταν αγοράζουμε υλικά αγαθά συνεχώς, τα απολαμβάνουμε για λίγο καιρό και μετά "πάμε για άλλα", έχοντας καταχωνιάσει κάπου με απαξίωση τα παλιότερα, αλλά όχι απαραίτητα φθαρμένα ή και τα έχουμε πετάξει στα σκουπίδια….

Simon Renard de Saint André (17ος αι.)

Cornelis Norbertus Gysbrechts (17ος αι.)

Εδώ ο ίδιος ο πίνακας λαμβάνει μέρος στην αναπαράσταση με το υποτιθέμενο "ξήλωμα"-φθορά του καμβά

Franciscus Gysbrechts (17ος αι.)

Hendrick Andriezsoon (17ος αι.)