Black Death: The hilarious Plague Doctor's protective dressing

1656 engraving by Paul Fürst
Doctor Schnabel von Rom

Ενα τέτοιο αναπάντεχης έκτασης θανατικό, όπως ο Μαύρος Θάνατος (1348-1350) βρήκε εντελώς απροετοίμαστους όλους τους διαχειριστές της υγείας εκείνης της εποχής. Αλχημείες, μαγικά κλπ γιατροσόφια μόνο από τύχη είχαν κάποιο πενιχρό αποτέλεσμα στο βαθμό που από σύμπτωση ανέστειλαν την πορεία της ασθένειας με κανένα αντιβιοτικό παρασκεύασμα. Αντιθέτως, συχνά είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα, διαδίδοντας ακόμα πιο πολύ την επιδημία.

drawing of 1827

Ο ρόλος των περίφημων γιατρών της επιδημίας του Μαύρου Θανάτου με την περίεργη αμφίεση περιορίζονταν μάλλον μόνο στην διάγνωση της αρρώστιας στα σπίτια που επισκέπτονταν, μια και δεν ήταν επαγγελματίες, αλλά πρακτικοί ή ερασιτέχνες. Στοιχεία από συμβόλαια των πληγέντων από την επιδημία πόλεων με αυτούς τους γιατρούς, που έχουν διασωθεί, δείχνουν ότι αμείβονταν γενναία λόγω του μεγάλου ρίσκου που έπαιρναν για τη δική τους υγεία. Η δε περίεργη στολή τους, σχεδιασμένη και βασισμένη στις αντιλήψεις που είχαν τότε για τη φύση της αρρώστιας και τον τρόπο διάδοσής της, αποτελούνταν από τα εξής:

Jean-Jacques Manget (1721)
Plague Doctor 1636-37 in Nimeguen

- Ενα πλατύγυρο καπέλο, χαρακτηριστικό της εξέχουσας κοινωνικής θέσης και του επαγγέλματός του. Iσως ο πλατύς γύρος να χρησίμευε και για περισσότερη προστασία από τη μετάδοση.

- Το πιο αστείο και περίεργο χαρακτηριστικό της στολής ήταν η μάσκα σε σχήμα ράμφους πουλιού και τα από κόκκινο γυαλί μάτια της. Τότε πίστευαν ότι η αρρώστια μεταδίδεται από τον άσχημο αέρα που εξέπεμπε ο ασθενής («μίασμα») και ότι με μαγικό τρόπο η μάσκα αυτή του γιατρού θα έδιωχνε την αρρώστια από τον ασθενή κρατώντας την σε αυτό το ράμφος. Αυτό το ράμφος μάλιστα ήταν γεμάτο με δυνατού αρώματος λουλούδια, βότανα και κάθε λογής ουσία με έντονη μυρωδιά, τα οποία πιστεύονταν ότι εξουδετερώνουν το «μίασμα» της αρρώστιας και την μυρωδιά της (μυρωδιά σήψης από τις πληγές ή την αποσύνθεση) που θεωρούνταν ο μεταδοτικός παράγοντας. Τα δε κόκκινα τζάμια τη θέση των ματιών της μάσκας πίστευαν ότι κάνει αυτόν που τα φοράει αδιαπέραστο στο «κακό».

coloured version of 1656 Paul Fürst's engraving

- Έναν μακρύ από το κεφάλι μέχρι τα πόδια μαύρο ολόσωμο μανδύα που κάλυπτε κάθε υπόλοιπο μέρος του σώματος ελαχιστοποιώντας την έκθεση του δέρματος στην ατμόσφαιρα. Ηταν αλειμμένος με ζωικό λίπος ή κερί και αρωματισμένος για καλύτερη προστασία γιατί πίστευαν ότι η αρρώστια που «εκπέμπεται» από τον ασθενή μπορεί να παγιδευτεί πάνω σε αυτά, ή και για προστασία από τα σταγονίδια που εκτόξευαν οι ασθενείς όταν έβηχαν.

- Μια μακριά βέργα με την οποία από απόσταση έδειχνε, εξέταζε ή καθοδηγούσε τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

- Μακριά γάντια και πολύ ψηλές δερμάτινες μπότες, σαν των ψαράδων, που προστάτευαν τα χέρια, τα πόδια και τη βουβωνική περιοχή: επειδή εκεί πρωτοεμφανίζονταν η αρρώστια έδιναν ιδιαίτερη προσοχή στην κάλυψη αυτών των περιοχών (λαιμού, άκρων, βουβωνικής περιοχής).

Δεν είναι γνωστό πόσο διαδεδομένοι ήταν αυτοί οι γιατροί, ούτε και η αποτελεσματικότητά τους απέναντι στην αρρώστια. Η όλη αμφίεση ήταν μεν σχεδιασμένη σύμφωνα με τις προλήψεις και αντιλήψεις της εποχής για τη διάδοση της αρρώστιας, τυχαία όμως παρείχε κάποια προστασία στο γιατρό , μια και το «μίασμα» είχε τον ίδιο τρόπο ατμοσφαιρικής διάδοσης με τα άγνωστα τότε μικρόβια. Επίσης, πιθανότατα τα έντονα αρώματα της μάσκας και της υπόλοιπης στολής να απωθούσαν τους ψύλλους από το να καθίσουν πάνω στο γιατρό και να μεταφερθούν έτσι και σε άλλες περιοχές. Αλλά αν οι ψύλλοι δεν είχαν πρόβλημα με συγκεκριμένα αρώματα μια χαρά μπορούσαν να μεταφερθούν και αλλού μέσω της στολής του γιατρού!

A plague doctor's duties during Black Death (1348-1350) were often limited to visiting victims to verify whether they had been afflicted or not. Surviving records of contracts drawn up between cities and plague doctors often gave the plague doctor enormous latitude and heavy financial compensation, given the risk of death involved for the plague doctor himself. A plague doctor's clothing consisted of:

by bloods a rover (nickname)

- A wide-brimmed black hat worn close to the head. At the time, a wide-brimmed black hat would have identified a person as a doctor, much the same as how nowadays a hat may identify chefs, soldiers, and workers. The wide-brimmed hat may have also been used as partial shielding from infection.

Graham Corcoran

- A primitive gas mask in the shape of a bird's beak. A common belief at the time was that the plague was spread by "bad air". There may have been a belief that by dressing in a bird-like mask, the wearer could draw the plague away from the patient and onto the garment the plague doctor wore. The mask also included red glass eyepieces, which were thought to make the wearer impervious to evil. The beak of the mask was often filled with strongly aromatic herbs and spices to overpower the miasmas or "bad air" which was also thought to carry the plague. At the very least, it may have dulled the smell of unburied corpses and sputum from plague victims.

Jacky Gilbertson

- A long, black overcoat. The overcoat worn by the plague doctor was tucked in behind the beak mask at the neckline to minimize skin exposure. It extended to the feet, and was often coated head to toe in suet or wax. A coating of suet may have been used with the thought that the plague could be drawn away from the flesh of the infected victim and either trapped by the suet, or repelled by the wax. The coating of wax likely served as protection against respiratory droplet contamination, but it was not known at the time if coughing carried the plague. It was likely that the overcoat was waxed to simply prevent sputum or other bodily fluids from clinging to it.

Julia Grumt

- A wooden cane. The cane was used to both direct family members to move the patient, other individuals nearby, and possibly to examine patients without directly touching them.

Vaitelias

-Leather breeches. Similar to waders worn by fishermen, leather breeches were worn beneath the cloak to protect the legs and groin from infection. Since the plague often tended to manifest itself first in the lymph nodes, particular attention was paid to protecting the armpits, neck, and groin.

Lucy Deane

It is not known how often or widespread plague doctors were, or how effective they were in treatment of the disease. It's likely that while the plague doctor's clothing offered some protection to the wearer, the plague doctors themselves may have actually contributed more to the spreading of the disease than its treatment, in that the plague doctor unknowingly served as a vector for infected fleas to move from host to host.(Wikipedia)

Nedzumi